W numerze 10/2023

Słowa kluczowe: charakterystyka energetyczna budynku, procedury obliczeniowe metodą miesięczną

Streszczenie
W artykule przedstawiono wprowadzanie w życie dyrektywy Unii Europejskiej z roku 2002 o charakterystyce energetycznej budynków, powstawanie przepisów krajowych w roku 2008 i metodologii obliczeń oraz kształtu świadectw charakterystyki energetycznej. Następnie omówiono zmiany wprowadzone w roku 2015 i niedokładności w obliczeniach wynikające z tych zmian. Metodologia obliczeń opracowana w roku 2008 była oparta na normie PN-EN ISO 13790:2007 i nie implementuje metod opisanych w obecnie obowiązującej normie PN-EN ISO 52016-1:2017. Aktualnie więc norma PN-EN ISO 52016-1 jest kluczową w systemie obliczeń energetycznych na potrzeby budownictwa. Omówiono w niej dwa główne sposoby obliczeń: metodę miesięczną stosowaną do obliczeń uproszczonych oraz metodę godzinową, za pomocą której można dokładniej wyznaczyć roczne zapotrzebowanie budynku na energię użytkową do ogrzewania i chłodzenia. Wprowadzenie metody obliczeń opartej na normie PN-EN ISO 52016-1:2017 jest więc potrzebne, jednak należy jednoznacznie rozstrzygnąć, kiedy trzeba stosować metodę godzinową, a kiedy można zastosować metodę miesięczną.

Słowa kluczowe: energia dostarczona, energia końcowa, charakterystyka energetyczna, definicje rodzajów energii

Streszczenie
System świadectw charakterystyki energetycznej istnieje już od ponad dwudziestu lat, a w Polsce od niemal piętnastu. W ramach obliczania charakterystyki energetycznej wyznacza się wartości różnych rodzajów energii: użytkowej, końcowej, nieodnawialnej pierwotnej. W opublikowanym projekcie nowego rozporządzenia z metodyką obliczeń charakterystyki energetycznej pojawił się nowy rodzaj w klasyfikacji energii – energia dostarczona. W artykule przeprowadzono dyskusję zasadności wprowadzenia nowych rodzajów w klasyfikacji energii. W tym celu zestawiono i porównano ze sobą definicje rodzajów energii zawartych w obecnym rozporządzeniu oraz projekcie nowego rozporządzenia. Odniesiono się także do wymagań jakie zostały nałożone przez kolejne dyrektywy EPBD. Ostatecznie zaprezentowano przykład błędnych obliczeń w związku z niepełnymi formułami w aktualnej metodyce wyznaczania charakterystyki energetycznej. Ostatecznie uznano, że zmiany w projekcie rozporządzenia podążają w dobrym kierunku i pozwolą nie tylko wyeliminować błędy w obowiązującej obecnie metodyce obliczeń, ale umożliwią również na wyznaczanie charakterystyki energetycznej budynków o dodatnim bilansie energetycznym.

Słowa kluczowe: ocena energetyczna budynków, charakterystyka energetyczna, świadectwa charakterystyki energetycznej

Streszczenie
Przedstawiono wybrane problemy wynikające z analizy obowiązujących, uchylonych oraz zmienionych przepisów dotyczących charakterystyki energetycznej budynków w Polsce. Poruszono te, wynikające z niejasności i braków w obowiązującej metodyce, ze wskazaniem wpływu części z nich na wynik obliczeń charakterystyki energetycznej budynku oraz przedstawiono wybrane sugestie dotyczących zmian zasad wyznaczania charakterystyki energetycznej. Zaprezentowano spojrzenie z perspektywy osoby sporządzającej charakterystykę energetyczną.

Słowa kluczowe: charakterystyka energetyczna, instalacje HVAC, energia użytkowa, energia końcowa, energia pierwotna
W artykule omówiono wpływ wybranych instalacji HVAC na wartość wskaźników zapotrzebowania na energię użytkowa, końcową i pierwotną w świadectwie charakterystyki energetycznej. W sposób jakościowy przedstawiono procedurę obliczania charakterystyki energetycznej a następnie przedyskutowano parametry, na które wpływają wybrane systemy wentylacji, ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz źródła energii. Wskazano korzyści i wpływ zastosowania danego rozwiązania instalacyjnego na zapotrzebowanie na energię. Przedstawiono również przykład obliczeniowy budynku biurowego, w którym zmieniano ilość powietrza wentylacyjnego, szczelność powietrzną, sprawność instalacji oraz rodzaj źródła, prezentując wartości wszystkich parametrów, obliczanych w ramach procedury wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku. W podsumowaniu podkreślono kluczowe znaczenie źródeł energii na wartość wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP, który jest limitowany prawnie przez Rozporządzenie w sprawie Warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (WT).

Słowa kluczowe: charakterystyka energetyczna budynku, świadectwa charakterystyki energetycznej, transformacja energetyczna, polityka energetyczna, projektowanie zintegrowane, dekarbonizacja, transformacja technologiczno-społeczna, społeczne aspekty w technice, wytyczne projektowe, Warunki Techniczne

Streszczenie
Charakterystyka energetyczna budynków (ChEB) jest standardem wymiany informacji na temat efektywności energetycznej budynków. Obecnie w Polsce planowana jest modyfikacja metodologii jej wyznaczania. Jedna ze zmian dotyczy rezygnacji z metody zużyciowej określania ChEB oraz wymagania obliczeń dynamicznych dla niektórych typów budynków. W artykule omówiono różnice między trzema podejściami wyznaczania ChEB: zużyciową, obliczeniową statyczną (miesięczną) oraz dynamiczną (godzinową). Odnosząc się do wybranych pozycji literaturowych wykazujemy, że planowane zmiany nie gwarantują wzrostu skuteczności ChEB w polityce energetycznej państwa ani zwiększenia jej dokładności. Jednocześnie sugerujemy, że celowe byłoby podjęcie działań w kierunku integracji metod pomiarowych i obliczeniowych ChEB. Takie podejście ma duży potencjał zwiększenia skuteczności ChEB w komunikacji społecznej, i ma szansę wpłynąć na rzeczywistą efektywność energetyczną budownictwa.

Słowa kluczowe: charakterystyka energetyczna, budynki energooszczędne, warunki techniczne, systemy instalacyjno- -budowlane, zrównoważony rozwój

Streszczenie:
Jakie aspekty są istotne przy doborze źródeł energii, uwzględniając spełnienie wymagań warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, pod kątem wartości wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP? Czy jest to jedyne i obiektywne kryterium wyboru optymalnego rozwiązania? Czy może dojść do nadużyć przy doborze źródeł ciepła, kiedy priorytetem jest spełnienie wymagań EP? Celem przeprowadzonej analizy było porównanie systemów zaopatrzenia budynku w energię pod kątem spełnienia aktualnych wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, dla budynku mieszkalnego jednorodzinnego oraz wskazanie preferowanych rozwiązań. Porównanych zostało 9 konfiguracji systemów zaopatrzenia budynków w energię. Konfiguracja systemów była zróżnicowana w kategoriach mocy i rodzaju źródła, rodzaju paliwa, lokalizacji źródła, regulacji i izolacji systemu, sposobu podgrzewu c.w.u., rodzaju wentylacji oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Obliczenia zapotrzebowania na energię użytkową, końcową oraz pierwotną dla każdego z wariantów wykonano za pomocą oprogramowania Audytor OZC 7.0 Pro. Spośród analizowanych systemów najefektywniejszymi wariantami pod względem wskaźnika EP były rozwiązania oparte na biomasie. Można wśród nich wyróżnić węzeł cieplny z ciepłem z kogeneracji z wykorzystaniem biomasy i wartością EP wynoszącą 16,6 kWh/(m2·rok), kocioł na pellet drzewny z automatycznym podajnikiem i wartością EP wynoszącą 27,8 kWh/(m2·rok) oraz kominek z płaszczem wodnym i zamkniętą komorą spalania i wartością EP wynoszącą 34,9 kWh/(m2·rok). Do pozostałych systemów, których zastosowanie umożliwiało spełnienie aktualnych wymagań można zaliczyć: pompę ciepła grunt-woda, pompę ciepła powietrze- -woda oraz węzeł cieplny z ciepłem pochodzącym z kogeneracji, gdzie paliwem był węgiel lub gaz.

Słowa kluczowe: budynek przedszkolny, rzeczywiste eksploatacyjne wskaźniki energii końcowej, skuteczność termomodernizacji, poprawa efektywności energetycznej, budynki bezemisyjne

Streszczenie:
Poprawa efektywności energetycznej budynków i wynikająca z niej redukcja emisji CO2 wpisują się w pakiet działań niezbędnych do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r., będącej jednym z priorytetów polityki krajów Unii Europejskiej. Najlepsze efekty można uzyskać przy kompleksowym podejściu do termomodernizacji obejmującym oprócz aspektów budowlanych również modernizację instalacji c.o., c.w.u. oraz źródła ciepła, jak również modernizację oświetlenia. Według zapisów dyrektywy o charakterystyce energetycznej pozostała niemal zerowa lub bardzo niska ilość wymaganej energii powinna pochodzić w bardzo wysokim stopniu z energii ze źródeł odnawialnych, w tym energii ze źródeł odnawialnych wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu. Nie zawsze jest to jednak możliwe do wykonania w praktyce. W artykule przedstawiono efekty termomodernizacji przeprowadzonej w dwóch budynkach przedszkola o jednakowej bryle, zlokalizowanych w północno-wschodniej Polsce. Z efektami rzeczywistymi wyznaczonymi na podstawie monitoringu zużycia przed i po modernizacji porównano oszczędności zaplanowane w audytach energetycznych wykonanych na etapie planowania (ex-ante) i po zrealizowaniu inwestycji (ex-post). Zwrócono uwagę na trudności z porównywaniem tych wartości oraz wskazano czynniki na to wpływające. Rzeczywiste eksploatacyjne wskaźniki energii końcowej EK, które po kompleksowej modernizacji ukształtowały się w analizowanych budynkach na poziomie 98,92-113,54 kWh/(m2·rok) wskazują na konieczność dalszej poprawy efektywności energetycznej w kierunku osiągnięcia standardu budynków bezemisyjnych. Efekty energetyczne planowane i rzeczywiste różniły się w analizowanych budynkach o 15,7-27,2%, co wynikało częściowo z braku pomiaru zużycia ciepła zaraz po zrealizowaniu inwestycji (na etapie audytu ex-post.), ale również z konieczności przyjmowania w audytach wartości wielu danych wejściowych, w tym odnośnie profilu użytkowania obiektów. Analiza wykazała zasadność zwiększenia udziału energii odnawialnej w ogólnym bilansie, co również staje się niezbędne w aspekcie konieczności zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego.