W numerze 10/2021

Słowa kluczowe: efektywność energetyczna, neutralność klimatyczna, budynki ZCRB, elektryfikacja cie-płownictwa/ogrzewnictwa, gospodarka obiegu zamkniętego, paliwo RDF (Refuse Derived Fuel), inteligent-na sieć, węzeł ciepłowniczy, modułowy reaktor jądrowy, paliwo TRISO
Streszczenie
W artykule, o nieco przewrotnym tytule, opisano wyzwania stojące przed polskimi systemami ciepłowni-czymi spowodowane koniecznością ich transformacji i modernizacji po to, aby osiągnąć główny i wyjąt-kowo ambitny cel unijnej polityki klimatycznej, tj. neutralność klimatyczną do r. 2050. Jest to również główne i wymuszone, lecz ogromnie kosztowne, zadanie stojące przed polskim ciepłownic-twem/ogrzewnictwem. Przedsięwzięcie to jest wyjątkowo trudne ze względu na to, że podstawowym paliwem w polskich systemach ciepłowniczych jest węgiel kamienny, a ponadto systemy te są największe w UE. Plany transformacji systemów energetycznych sformułowane są w globalnych, regionalnych (UE) oraz krajowych projektach, przy czym wspólnym mianownikiem tych projektów jest minimalizacja zużycia paliw kopalnych i zastąpienie ich ciepłem oraz energią z zasobów OZE, poprawa efektywności wytwarzania, przesyłania i wykorzystania ciepła oraz energii, a także integracja systemów energetycz-nych, cieplnych i chłodniczych, w system multienergetyczny. To ostatnie przedsięwzięcie wymusza ko-nieczność elektryfikacji gospodarki, a w tym także ciepłownictwa/ogrzewnictwa. Elektryfikacja ciepłow-nictwa/ogrzewnictwa związana jest z kolei koniecznością większego rozpowszechnienia w tej dziedzinie technologii pomp ciepła, które pozwalają na wyjątkowo efektywne i racjonalne wykorzystanie energii elektrycznej. Jednak, ze względu na to, że podaż energii pochodzącej ze źródeł wykorzystujących OZE jest nieprzewidywalna i niekoherentna w stosunku do potrzeb, a ponadto roczny stopień wykorzystania mocy zainstalowanej stosunkowo niewielki: elektrownie wiatrowe ‒ 22%, a fotowoltaiczne ‒ 10%, to źródła te muszą być wspomagane przez urządzenia konwencjonalne (reaktory jądrowe, urządzenia do termicznej utylizacji odpadów komunalnych, kotły opalane lokalną biomasę, biogazem itd.). Ponadto w systemach tych powinny być stosowane zasobniki ciepła i energii, a ich racjonalna eksploatacja wymaga wprowadzenia specjalnych rozwiązań umożliwiających inteligentne zarządzanie podażą energii oraz popytem na nią. Zagadnienia te są tematem artykułu, przy czym w ich analizie uwzględniono specyficzne uwarunkowania krajowe.

Keywords: energy efficiency, climate neutrality, ZCRB buildings, electrification of district heating/heating, closed-loop economy, RDF (Refuse Derived Fuel), intelligent network, district heating substation, modular nuclear reactor, TRISO fuel
Abstract
The article, with a slightly perverse title, describes the challenges faced by the Polish district heating systems due to the necessity of their transformation and modernisation to achieve the main and extremely ambitious objective of the EU climate policy, i.e., climate neutrality by 2050. This is also the main and forced, but extremely costly task facing the Polish district heating/heating sector. This undertaking is extremely difficult because the basic fuel in Polish district heating systems is hard coal and since these systems are the largest in the EU. The plans for the transformation of energy systems are formulated in global, regional (EU), and national projects, the common denominator of which is to minimise the consumption of fossil fuels and replace them with heat and energy from RES resources, to improve the efficiency of heat and energy production, transmission, and use as well as to integrate energy systems, heating, and cooling, into a multi-energy system. The latter requires the electrification of the economy, including the heating sector. Electrification of the heating sector, in turn, is associated with the need for greater dissemination in this field of heat pump technology, which allows for extremely efficient and rational use of electricity. However, since the supply of energy from RES sources is unpredictable and incoherent to needs and, the annual utilisation rate of installed capacity is relatively low: wind power plants – 22% and photovoltaic – 10%, these sources must be supported by conventional equipment (nuclear reactors, municipal waste thermal treatment plants, boilers fired by local biomass, biogas, etc.). Moreover, heat and energy storage tanks should be used in these systems, and their rational operation requires the introduction of special solutions enabling intelligent energy supply and demand management. These issues are the subject of the article, while their analysis considers the specific national conditions.

Słowa kluczowe: dostawa ciepła, bezpieczeństwo, jakość usług, przedsiębiorstwo komunalne

Streszczenie:
Wymagania dotyczące jakości usług świadczonych przez przedsiębiorstwa komunalne spowodowały wzrost zainteresowania problemami bezpieczeństwa zaopatrzenia w media. Bezpieczeństwo zaopatrzenia w ciepło odgrywa ważną rolę zarówno w ujęciu społecznym, technicznym jak i politycznym. Obejmuje trzy główne składowe: bezpieczeństwo energetyczne, bezpieczeństwo dostaw ciepła, bezpieczeństwo osób. Różnice doty-czą obejmowanego podmiotu, obszaru, zasięgu jak również stopnia i celu analiz. Celem niniejszego artykułu jest wieloaspektowe spojrzenie na bezpieczeństwo dostaw ciepła, jako kontynuacja badań prowadzonych przez autorów w kontekście zarządzania dostawą ciepła do odbiorców i analizy ryzyka związanego z brakiem dostawy ciepła.

Keywords: heat supply, safety, quality of service, utility company

Abstract
Requirements for the quality of service provided by utility companies have led to increased interest in utility security issues. Security of heat supply plays an important role in social, technical and political terms. It includes three main components: energy security, security of heat supply, and security of per-sons. The differences relate to the subject covered, the area, the scope as well as the degree and purpose of the analyses. The aim of this article is to look at the security of heat supply from many aspects as a continuation of the research conducted by the authors in the context of heat supply management and risk analysis related to the lack of heat supply.

Słowa kluczowe: charakterystyka energetyczna budynków, świadectwo charakterystyki energetycznej, polityka energetyczna, wymagania prawne, warunki techniczne, performance gap, modelowanie zachowań użytkowników, transformacja technologiczno-społeczna, społeczne aspekty w technice, wytyczne projektowe, transformacja energetyczna, weryfikacja modeli obliczeniowych
Streszczenie:
Niniejszy artykuł stanowi komentarz autorów dotyczący wykorzystania Metodologii wyznaczania charak-terystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej w kon-tekście potrzeb, jakie niesie ze sobą realizowana obecnie transformacja energetyczna. Autorzy sygnali-zują potrzebę ciągłego, systemowego weryfikowania i rozwijania Metodologii lub zastąpienia jej innym narzędziem, co zagwarantuje opracowanie najlepszych rozwiązań dla budownictwa energooszczędnego i ekologicznego, jak i uzyskanie dla nich akceptacji społecznej, przez dbanie jednocześnie o szeroko pojęty interes społeczny i środowiskowy. Rozwinięciem tego artykułu będą kolejne publikacje, w których zostaną zaprezentowane analizy oparte na danych symulacyjnych i pomiarowych. Keywords: energy performance of buildings, energy performance certificate, energy policy, legal require-ments, technical conditions, performance gap, occupant behavior modelling, socio-technical transition, social aspects in technology, design guidelines, energy transformation, verification of calculation models

Abstract:
This article is a comment by the authors on the use of the (Polish) Methodology for reporting energy per-formance of a building or parts of a building and energy performance certificates in the context of the needs arising from the ongoing energy transformation. The authors signal the need for continuous, systematic verification and development of the Methodology or its replacement with another tool, which will guarantee the development of the best solutions for energy-efficient and ecological buildings, as well as gaining social acceptance for them by simultaneously taking care of widely understood social and envi-ronmental interests. The development of this article will be the next publications, in which analyses based on simulation and measurement data will be presented.